cerkak ( cerita cekak) 2

LILIH

Dening: Annisak Maulani

Wengi kuwi aku ora bisa merem, angel turu. Ana bathukku, kadadeyan esuk mau isih kagambar cetha. Aku dadi saya ora jenak anggone lungguh ana paturon. Aku metu, golek sumilire angin, mbokmenawa bisa nggawa lunga kebaking pikir. Jumangkahku nggawa aku anuju gisik cedhak omahku. Aku lungguh ana pinggir gisik kang resik lan sepi. Mandengi ombak sing sajake lagi padha leren anggone oyak-oyakkan. Wengi iki ora ana lintang kang gumebyar, namung rembulan sing ngancani aku lungguh sesendheyan tangan.

Madhep segara, aku crita marang rembulan bunder kang sunare tiba ana banyuning segara. Crita kadadeyan mau esuk sing dadi pikirku nganti saiki.

“Pak, aja sedhih,ya? Ngapurana anakmu iki kang durung bisa gawe mulyaning uripmu,” batinku.

Esuk mau, nalika nyetorake uyah, aku disrengeni karo juragan Damiri. Juragan Damiri kuwi juragan uyah sing dadi juraganku lan juragane bapakku. Dheweke nesu-nesu marga uyah sing taksetorake kuwalitase ala. Uyahku banjur disebar-sebarake ana latar. Tenagaku lan tenagane bapakku ora ana aji lan ijole.

Ananging dudu kuwi sing dadi pikirku, aku lara ati marga bapakku diala-ala lan disiya-siya marang juragan. Aku ora trima. Pancen bapakku kuwi wong mlarat, ora duwe bandha donya kang ngambra-ambra. Ananging bapakku ora mlarat tata kramane marang wong liya.

Wis, wengi iki dakbuwang uneg-unegku. Ana ing ngarep segara iki uga, aku mutusake yen bakal lunga menyang kota Ngayogyakarta golek pagawean liya. Leren anggonku gawe uyah. Bapak uga dakkon leren, rasah gawe uyah maneh. Rekasane thok sing ora njamak krasane, nanging upahe mung kanggo sega sepiring karo krupuk.

Lamat-lamat aku krungu suwara bocah wadon sing pating brengok. Dakkira mung bocah padha guyonan, nanging saya suwe bengokane saya seru, malah kaya karo nangis. Aku njenggirat menyat, banjur goleki asal suwara mau.

Aku kaget nalika weruh brandhalan lima sing lagi meksa bocah wadon loro supaya gelem nglayani nepsune. Aku bingung, kepiye carane bisa nulungi bocah wadon mau, marga dheweke mesthine ora bisa ijen nglawan wong lima mau. Aku golek watu kanggo mbalangi wong-wong mau. Ananging marga watune mung sthik, aku banjur golek kayu nggebuki wong-wong kuwi. Aku kaget nalika ngerti yen wong-wong lanang mau anak buwahe juragan Damiri sing dipimpin karo Beni anakke juragan.

“Rasah melu-melu kowe, Nang! Iki dudu urusanmu. Apa kowe arep njaluk mati, he?” Beni nesu-nesu marga kanca-kancane kena balangan watuku.

“Ora, Ben. Iki iya dadi urusanku. Bocah wadon loro kuwi anakke paklikku. Aja tumindak ala marang sanakku kowe, Ben!”

Aku sajake uga kaget nalika weruh bocah wadon mau sing jebule Tantri lan kancane. Tantri kuwi anakke Lik Sarno, adhine bapakku. Kalorone padha ndhodhok karo nangis mingseg-mingseg. Aku saya gething nalika ngerti kaya mangkono.

“Woo..., golek mati bocah iki. Apa kowe ora ngerti, aku iki sapa?”

“Jelas ngerti aku, Ben. Marga kuwi aku saya pengin ngajar kowe.”

Aku lan Beni padha gelut. Kanca-kancane Beni uga melu ngewangi Beni anggone nglawan aku. Amarga aku nggawa kayu gedhi lan kanca-kancane Beni wis padha kena balangan watu mau, Beni lan kanca-kancane banjur padha mlayu. Aku banjur nyedhaki Tantri lan kancane sing isih padha ndhodhok.

“Matur nuwun, Mas. Yen ora ana Mas Anang, aku lan Lasmi mesthi wis ora aji maneh,” Tantri karo mrebes mili.

Lasmi, kancane Tantri namung meneng, ora kumecap apa-apa. Kalorone banjur dakterake bali ana omahe Tantri.

“Dhek Tri, becike sampeyan aja kandha karo bapak dhisik. Mengko nek dadi pikirane bapakmu. Bapakmu uga lagi mari wae, ta? Sing penting Dhek Tantri lan Dhek Lasmi slamet kabeh,” welingku nalika wis tekan ngarepan omahe Tantri.

“Inggih, Mas. Matur nuwun sanget, Mas.”

“Ya wis, aku dakbali dhisik, ya. Sesuk meneh ngati-ati anggonmu dolan, aja wengi-wengi! Bocah wadon ora apik dolan wengi-wengi kaya ngono,” aku ngingetake Tantri lan Lasmi.

Kalorone banjur melbu omah, aku uga mlaku bali. Turut dalan aku rada bingung, ngapa bubar weruh Lasmi, kancane Tantri mau aku dadi mesam-mesem. Pancen Lasmi kuwi ayu, ayu manis nalika kena sunare lampu ngarep omahe Tantri mau. Pakulitane putih kaya wong kutha lan rambute sing ireng dawa ngombak-ombak gawe atiku ora karuan.

“Ah, Lasmi. Ayumu kok tansah gawe atiku jejogedan ora karuan,” batinku.

Esuke aku jaluk ijin marang bapakku yen aku bakal ngranto ana Ngayogyakarta.

“Pak, aku nyuwun ijin badhe pados damel wonten Ngayogyakarta,” omongku karo trenyuh nyawang bapak sing lagi lungguh kuwi.

“Apa wis mbokpikir temenan, Nang? Ana kana kowe arep golek gawe apa? Terus mangan lan turumu piye?” Bapak ngendika kanthi alus.

“Sampun, Pak. Boten sah dipunpikir bab makaten. Kula mangke badhe dipunpadosaken pagaweyan kaliyan kanca kula, lan anggone tilem mangke saged ngempek kontrakanipun kanca kula wau.”

Bapak sajake kurang setuju yen aku ngranto. Ananging dheweke namung meneng, ora protes. Aku banjur lunga ana omahe Lik Sarno kanggo pamit lan titip bapak.

“Aja, Nang! Kowe rasah ngranto adoh-adoh. Ngene wae, kowe ngrewangi aku golek iwak ana laut wae. Kowe ngerti ta yen aku saiki wis ora kuwat kaya biyen. Kowe uga bisa ngrewangi ngurus kebon klapa barang,” ngendikane Lik Sarno sing isih katon lemes marga lagi wae mari saka larane.

“Ananging, Lik, kula menika sampun mutusake yen badhe ngranto wonten Ngayogyakarta.”

“Apa kowe ora mesakake bapakmu sing wis tuwa kaya ngana? Tega kowe bapakmu urip dhewe?”

Aku sajake iya ora tega, nanging aku kepengin golek gaweyan sing bisa ngasilake dhuwit akeh tur cepet kaya kanca-kancaku sing kerja ana kutha.

Sawise dikandhani Lik Sarno, aku ora sida menyang Ngayogyakarta. Aku saiki melu golek iwak lan ngrumati kebon klapa nggone Lik Sarno.

 Sore kuwi, sawise saka kebon, aku mlaku-mlaku ana pinggir gisik. Saka kadohan, aku weruh Tantri sing lagi pit-pitan. Dheweke banjur dakparani.

“Tri, Tantri,” celukku.

“Pripun, Mas? Kok sajake penting banget,” Tantri mudhun saka onthele.

“Ngene, aku sesuk nitip surat kanggo Lasmi, ya? Bisa ta?”

“Surat apa ta, Mas? Hayoo..?” Tantri ngguya-ngguyu.

“Oiya, Lasmi kae bocah ngendi ta? Kok kayane aku lagi weruh.”

“Lasmi niku ponakane Pak Lurah, Mas. Dheweke manggon wonten mriki marga omahe ikngkang wonten kutha sampun disade.”

“Mas Anang naksir ta, Mas?” Tantri nyenggol tanganku.

“Ah, ora Tri. Ora naksir aku,” aku mesem sajak ngapusi.

“Boten sah ngapusi ta, Mas. Lha nek boten naksir, kok surat-suratan barang?”

“Pokokmen sesuk aku nitip surat, wenehna Lasmi lho, ya!” aku banjur lunga karo isin.

Esuke aku mara ana omahe Lik Sarno kanggo ketemu Tantri. Sawise menehake surat sing daktujokake marang Lasmi, aku banjur lunga anuju gisik arep ndandani praune Lik Sarno sing bocor.

Isi surat mau yaiku aku ngajak Lasmi ketemu mengko sore ana gisik. Aku kepengin kenal dheweke kanthi temenan. Sanajan aku lagi ping pira aku ketemu lan kenal Lasmi, nanging aku ngrasa yen atiku tresna marang dheweke. Aku kerep mesam-mesem nalika eling dheweke. Nganti aku umur 25 taun iki, durung tau sing jenenge gandrung marang bocah wadon. Ananging bubar ketemu Lasmi, bocah kutha sing umure mung kacek telung taun karo aku, aku bisa ngrasakake sing jenenge gadrung, malah nganti kaya gandrung kayungyun.

“Mas Anang,” suwarane Lasmi sing alus banget ngagetake aku sing lagi lungguh ana pinggir gisik.

“Eh, Dhek Lasmi. Dakkira sliramu ora bakal teka,” aku rada ewuh anggone lungguh. Rasane ora karuan, saya seru jantung iki anggone mompa.

Aku lan Lasmi banjur omong-omongan nganti ora krasa wengine saya peteng, ananging lintange malah saya gumebyar nganti tengah samudra amba kana. Lelagon wengi iki saya nentremake ati nalika sunare rembulan tiba ngenani eseme Lasmi.

Aku dadi kerep ketemu karo Lasmi. Tarkadhang uga nitipake surat neng Tantri kanggo Lasmi. Tantri mesthi gelem menehake yen dheweke ditukokake gulali sing bentuke maneka warna, nanging sing paling disenengi gulali sing bentuke kembang. Pancen emboh kok Tantri kuwi, bocah wadon wis gedhe senenge karo gulali.

Esuk kuwi, nalika aku lagi arep ngopek klapa ana kebon, Tantri nyedhaki aku.

“Mas, iki ana surat saka Lasmi,” Tantri banjur lungguh ana ngisor wit klapa.

Dakwaca surat mau. Aku ora kuwat maca surat mau. Tantri nakoni aku, nanging aku ora nggubris. Aku banjur mlayu. Weruh aku mlayu, Tantri terus nututi aku mlayu. Tantri sajake ora ngerti isi surat Lasmi sing mau dititipke dheweke.

“Arep nandi ta, Mas?” Tantri bengak-bengok turut dalan.

Aku ora semaur, pikiranku mung kebak Lasmi.

Tekan ngarep omahe Pak Lurah aku mandheg. Tantri uga banjur nyedhaki aku karo krenggosan.

“Lhoh, Pak Lurah ki apa ngantenan maneh ta iki?” Tantri omong kanthi ngawur.

“Lasmi, Tri. Dheweke sing dadi manten,” aku lemes ora duwe daya, banjur semendhe ana cagak listrik sing ana ing cedhakku ngadek.

“Apa, Mas? Lasmi? Lha kok ora kandha marang aku?” Tantri nrocos terus.

Aku terus wae ndelokake tulisan sing muni Lasmi lan Beni. Jebule Lasmi wis dijodhohake karo Beni anakke Juragan Damiri.

“Aku terus piye iki, Tri? Sliramu kok tega tenan ta marang aku, Lasmi,” aku mrebes mili, Tantri banjur nyarehke aku.

“Njenengan sing sabar ya, Mas. Oleh sedhih, oleh nangis, nanging aja kebablasen ya, Mas!”

Tantri ngejak aku bali. Nganti seminggu aku mung ana jero kamar. Bapak bola-bali ngandhani aku supaya ora terus-terusan sedhih mikirake Lasmi. Bapak ngendika yen aku terus-terusan kaya ngono, malah mung rugi dhewe. Sedhih terus ora bakal ndadekake kahanane malih.

Wis cukup anggonku sedhih-sedhih kaya mangkono. Aku kudu bisa tetep urip lan seneng. Aku uga dadi mesakake bapakku sing melu ngrasakake sedhihku mau. Aku banjur miwiti kerja maneh ana kebon klapa lan ngewangi Lik Sarno golek iwak.

Bapak uga ora kesel-kesele ngandhani aku supaya tetep semangat lan ora usah mumet mikir bab jodho, marga mbesuk bakal teka dhewe. Pendhak wengi sadurunge lunga nglaut, aku mesthi lungguhan ana pinggir gisik. Crita marang segara amba, marang ombak-ombak kang padha peplaton, uga marang rembulan lan lintang kang gumebyar endah tenan.